Лаўрэат спецыяльнай прэміі

аўтарскі калектыў Тэатр-студыі кінаакцёра

рэспубліканскага ўнітарнага прадпрыемства

"Нацыянальная кінастудыя" Беларусьфільм "

у складзе КАШПЕРАВА Аляксандра Барысавіча , вядучага майстра сцэны,

КІРЭЕВА Алега Віктаравіча , рэжысёра-пастаноўшчыка,

МІШЧАНЧУКА Уладзіміра Андрэевіча , вядучага майстра сцэны, заслужанага артыста БССР,

- за выдатныя творчыя дасягненні,

стварэнне спектакля "Хто смяецца апошнім" па п'еса К.Крапівы.

Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця І была напісана Ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевяты Годзю, але сам з сабою можна назваць Сучаснае. Бо дзеянні, Якія адбываюцца Ў інстытуце геалогіі, Вельмі нагадваюць сённяшнія стасункі Паміж людзьмі Амал ва ўсіх дзяржаўных ўсталяваць. Кандрат Крапіва Ў ка-медыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцы-паў жыцця. Ён асуджае кар'ерызм, прыстасавальніц-тва. Але Ў той жа гадзіну драматург услаўляе вучоных, Якія сваёй працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.

Большасць герояў камедыі можна падзяліць на ста-ноўчых І адмоўных. Але ёсць І такія персанажы, якіх Нельга аднесці Ні ды пяршыла, Ні ды другіх.

Адмоўнымі Ў п'еса з'яўляюцца Вобразы Аляксанд-ра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна І Яго жонкі.

Гарлахвацкі - дырэктар інстытута геалогіі. Пасадэна дырэктара інстытута ён займае няма за Сваё навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На сама спра-ве Ў ПРАФЕСІІ палеантолага ён Нічога не розумам. Гар-лахвацкі - Вельмі небяспечны Чалавек, бо выдае сябе няма за Таго, кім з'яўляецца на сама справілася. Ён Вельмі хітры І вынаходлівы. 3 рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага - прыпужае, а в е даверлівымі - прыкідваецца Шчыра Сябрам. Але «колькі вяровач-цы Ні віцца - Заўсёды ёсць канец». У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за Чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.

Зёлкін - малодшы навуковы супрацоўнік. Гэтя сап-раўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, Заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік в е Яго ня Вельмі ўдалы, затое Зёлкін - Вельмі здольны паклёшгік. Наколькі ён тупыя Ў навуцы, настолькі багато Яго фантазія Ў выдумванні плётак. Такія разу-менні, як дружба, Давер між людзьмі, Зёлкіну ня даступ-ны. Ён ўмее бачыць у людзях Толькі адмоўнае.

Станоўчымі вобразамі Ў камедыі з'яўляюцца Чар-навус, Вера І Левановіч.

Чарнавус - прафесара інстытута геалогіі. Аўтар в е сімпа-тыяй малюючы гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даве-даўшыся пра непрыемнасці, Якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэтя справядлівасць І сумленнасць ча-сам перашкаджаюць вучонаму бачыць з'ява Ў сапраўд ным Святло. Чарнавус непатрабавальны І сціплы. Яго Вельмі любяць калегі. Ён увесь гадзіну адчувае ІХ маралавы-ную падтрымку. Калі што-небудзь ня ладзіцца, ён Непал-коіцца, Каб з-за Яго не было непрыемнасцяў у калег. Інта-рэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён ня ўяўляе свайго жыцця.

Вера - правая рука Чарнавус, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна Чалавек прынцыповы, мяркуе абса людзей не па чулыя, а па ІХ учынках. У цяжкія хвіліны Яна стараецца падтрымаць Чарнавус І дапамагчы яму. Менавіта Яна садзейнічае шчаслівай развязцы Ў Каме-дыі. Сваёй энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера вы-клікае Нашы сімпатыі.

Левановіч - сакратар парткама. Ён - сумлення І прынцыповы камуніст. Левановіч ўмее выслухаць чалавекі, паверыць яму І дапамагчы калі трэба. Раней, Чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку Ў інсты-туце, І не без Яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.

Туляга - навуковы супрацоўнік. Страх з'яўляец-ца галоўнай перашкодай ды мэты на Працяг ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе І Раска-заць абса усім Левановічу. Такія Людзі, як Туляга, Вельмі небяспечныя, бо Яны жывуць пад паплыву каго-ня-будзе. Калі такі Чалавек Будзе браце прыклад в е дрэнна-нага чалавекі, то І сам постаці дрэнна. Туляга пакутуе пекла сваёй палахлівасці, горка прызнаецца, Што Праз гэту рысу характару ня паважае самога сябе.

Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялі-кім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбыва-юцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гар-лахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюючы свой уласны партрэт. Тое, Што мы робім выснову самі, развівае ў думках, фантазію. Таму камедыя ня Толькі цікавая, але І карысная.

Камедыя «Хто смяецца апошнім» была напісана Ў 1939 Годзю, калі чалавекі маглі схапіць без усялякага дазнання, простая па да-носу. Таму ня дзіўна, Што большасць людзей знаходзілася Ў нейкім запалоханым постаці, пад страхам апынуцца Ў ГУЛАГу. Якраз ды такіх людзей І належыць навуковы супрацоўнік Ту-брыкацца.

Туляга - Адна з асноўных дзеючых Асобы п'е-сы. Увесь знешні выгляд Тулягі Цалкам адпал-Вяда Яго прозвішчу. Ён Нейкі нязграбны, няспрытны, нібы сапраўды туляецца в е аднаго месца на іншае. Аднойчы, калі Туляга ішоў у інстытут, Нейкі Чалавек заўважыў Яго падоб-насць ды дзянікінскага палкоўніка. А паколькі Туляга І сапраўды некалі жыў у тым горадзе, назва Якога прагучала Ў вуснах незнаёмца, то бедалагу гэтя насцярожыла І Вельмі напужала. Ён расказаў пра гэты выпадак у інстытуце. По-чуўшы пра гэтя, Зёлкін - Яшчэ Адзін супрацоўнік гэтя навуковай ўсталююць І ўсім вядомы вы-думшчык І пляткар - перайначыў Яго расказ так, Што выходзіла, Быццам Туляга на самой справілася дзянікінскі афіцэр І Вельмі баіцца ця-пер гэтага.

У той гадзіну дырэктар інстытута Гарлахвацкі пад пагрозай выдачы «дзянікінца» НКУС прымушае Тулягу напісаць за Яго навуковую Праца І паставіць пад ёй прозвішча Гарлахвацкага. Такі падсцілаючая шантаж узнімае хвалю незадаволенасці Ў Тулягі, сумленнага навукоўца. Ён І раней ад-чуваў сваё становішча вучонага-парабка, але не хапаць смеласці, Каб пазбавіцца пекла гэтага.

Апошняй кропляй стала Здарэнне в е Зіначкай Зёлкінай, калі Гарлахвацкі, баючыся жончы-нага гневу, выкліканага Яго «шашнямі» в е Зіначкай, павярнуў усё так, Што атрымалася, Быццам з Зінай у кабінеце Быў ня ён, а Туляга. Вынесці Такога сораму Туляга не мог, таму тут жа пачаў распрацоўваць план, як адпомсціць ненавіснаму невуку І кар'ерысту. Ён раіцца, дзеліцца сваімі думкамі з супрацоўнікамі інсты-тута, Шукан ІХ падтрымкі І дапамогі. Гэтя ды-памагае яму в е цягам часу пераадолець страх. Заставаў Толькі пераступіць апошнюю пры-ступку - выкрыць лжэвучонага, які ды Таго ж Яшчэ І дырэктар навуковай ўсталяваць.

У гэтя цяжкай справілася Тулягу дапамаглі Чар-навус, Вера І Левановіч. Яны спакойна Яго выслухалі, паспачувалі І паабяцалі падтрымку. Ды моманту зачытвання «навуковай Працы» Тую-брыкацца ўжо вызваліўся пекла страху І Быў рашуча на-ладу паведаміць усім супрацоўнікам праўду.

Пасвіліся Таго, як Гарлахвацкі зачытаў напісаную Тулягам Праца, усім стала зразумела, Што ўяў-ляе сабою гэты Чалавек як вучоны. У дакладзе сустракаліся такія дэталі, Што ўзнікала пы-танне, хто на самой справілася вялікія «карысны выкапень» - Гарлахвацкі ці тая жывёліна, пра якую гаварыт Ў дакладзе.

Заканчваецца камедыя трыумфам Тулягі. А Гарлахвацкага забіраюць у НКУС па справілася здрадніцтва.

У кантрасце Паміж пачаткам І канц тварыць І хаваецца Сэнс Яго назв. Спачатку смяяўся Гарлахвацкі, паціраючы рукі пекла радасці, Што, дзякуючы страху Тулягі, зможу Ў хуткім гадзіне абараніць дысертацыю І закрыць рот Тым, хто падазрае Яго Ў лжэвучонасці І ня давярае яму. У канц смяецца Туляга, задаволены Тым, Што хапіла-такі смеласці І рашучасці перамагчы страх І выкрыць ярага кар'ерыста І невука.

Сэнс назв тварыць «Хто смяецца апошнім» у Тым, Што Нельга лічыць куранят па Вясне, таму Што Яшчэ не раз выйдзем на паляванне ліса. I, як сцвярджае народная мудрасць, той смяецца дабра, хто смяецца апошнім.